Bir Kurumsal Firma Açısından Stres Faktörleri Ve Yönetimi

Belli amaçları gerçekleştirmek için oluşturulmuş organizasyonların en önemli unsuru hiç şüphesiz tam donanımlı insan kaynağıdır. Organizasyonların kurumsal firma olma amaçlarına ulaşmaları, başarı göstermeleri, hedeflerine ulaşabilmeleri, etkili ve verimli çalışabilmeleri de tamamen insan unsuruna ve onun kalitesine bağlıdır. Duygusal bir varlık olan insanın performans ve verimliliğini etkileyen sayısız faktörler vardır. Çağımızın hastalığı olarak da kabul edilen stres, bunlardan birisidir ve kurumsal danışmanlık veren firmaların üzerinde durmak zorunda kaldığı önemli bir husustur.

Stres; sıkıntı yaratan olaylar karşısında bir tepki sürecidir. Kişinin kendisinden ve çevresinden kaynaklanan bedensel ve ruhsal gerilim, baskı, endişe gibi rahatsızlık veren durumlardır. Strese sebep olan çok çeşitli bireysel ve örgütsel faktörler vardır. Bugünkü yazımızda strese neden olan örgütsel nedenler ve bunların bir kurumsal firma açısından yönetimi konusuna değineceğiz.

Strese Neden Olan Örgütsel Faktörler

  1. Rollerdeki Belirsizlik: Bireyin rolleri konusunda yeterli bilgisinin olmaması durumudur. İşin amaçları yeterince tanımlanmamışsa birey ne yapacağını bilemediğinden stres kaçınılmaz olacaktır.
  2. Rol Çatışması: Bireyin üstlendiği iki veya daha fazla rolün aynı zamanda ortaya çıkması halidir.
  3. Çatışma: Çatışma, bireysel ve örgütsel olarak iki boyutta ele alınabilir. Çalışanlar arasında olumsuz ilişkiler, üstlerle, meslektaşlarla ya da diğer çalışanlarla yaşanan tartışma ve gerginlik durumlarıdır.
  4. Sorumluluk: Diğer insanların sorumluluğunu üstlenmek veya yüklenmek, ancak yetkilerin sınırlı olması durumunda ortaya çıkan stres durumudur.
  5. Katılım: Kişinin çalıştığı iş yerinde karar verme sürecinde etkisinin olmaması ve fikrinin hiç sorulmadığı durumlarda ortaya çıkan stres kaynağıdır.
  6. İş Güvenliği: Özellikle yoğun ekonomik krizlerin yaşandığı, şirket küçülmeleri, birleşmeleri veya işyeri kapanma kararlarının alındığı dönemlerde çalışanların işini kaybetme korkusu durumlarında oluşan stres faktörüdür.
  7. Çevre Şartları: Çalışma alanlarının donanımının yanında işin fiziksel çevre şartlarını oluşturan hava koşulları, aydınlanma, ısı, gürültü gibi unsurların çalışanların sağlığını, fizyolojik ve psikolojik durumunu etkilemesi ile oluşan durumlardır.
  8. Yönetim Tarzı: Örgütlerin hiyerarşik yapısı da stres yaratan faktörler arasında olmaktadır.
  9. Yoğun İş Yükü: Çalışan performansının üzerinde iş yükü ile yüklenmesi ve yapılması gereken işin, kişinin iyice emin olmadığı beceri, yetenek ve bilgileri gerektiriyor olması halinde ortaya çıkan kaygı ve gerginlik durumlarıdır.
  10. Zaman Yetersizliği: Zaman yönetiminin yeterince bilinmediği durumlarda ortaya çıkan, zaman yetersizliğinden kaynaklı stres faktörüdür.
  11. Kariyer Engeli: Çalışma hayatında belli bir hedefe ulaşmak isteyen çalışanların daha fazla güç, saygınlık ve para elde etmek için istek ve taleplerinin örgüt tarafından karşılanamaması veya engellenmesi halinde ortaya çıkan stres faktörüdür.
  12. Çalışma şekilleri: Zaman baskısı, hata yapma korkusu, güvenliğin az olması durumlarında oluşan stres türüdür.
  13. Yıldırma (Mobbing): Ayrımcılık, zorbalık veya duygusal saldırı olarak da isimlendirilebilir. Yıldırma; çalışanlara fiziksel şiddetten çok psikolojik baskı ile uygulanan ısrarlı ve bilinçli davranışlar sonucu oluşan stres kaynağıdır.
  14. Örgütsel politikalar ve örgütsel süreçler. İşletmelerin izlediği politikalar ve karmaşık örgütsel süreçler de çalışanlarda stres kaynağı olabilmektedir.

Kurumlarda Stresin Yol Açtığı Sorunlar

Sayılan bu ve benzeri stres kaynakları çalışanların üzerinde bireysel ve örgütsel sorunlara yol açabilmektedir. Bir kurumsal firma bünyesinde çalışan kişiler üzerinde stresin bireysel sonuçları;

  • Fizyolojik sorunlar: Yorgunluk, saç dökülmesi ve kronik baş ağrıları vb.
  • Zihinsel ve duygusal sorunlar: Sürekli endişeli olma hali, uykusuzluk, dikkat eksikliği ve unutkanlık gibi.
  • Davranışsal sorunlar: İçe kapanma, uyku problemleri, iştahsızlık veya yemede artış, konuşma güçlükleri, sigara ve alkol gibi bir maddeye aşırı düşkünlük gibi durumlar sayılabilir.

Düşük ve orta düzeyde stresin çalışanların performans ve güdülenmelerinde olumlu etkileri vardır. Buna karşın yüksek düzeyde uzun süreli stresin tükenmişlik sendromu gibi yıkıcı etkileri olabilmektedir. Bu tarz yıkıcı stres, düşük performans ve verimsizliğe yol açmakta, çalışanların psikolojik olarak rahatsızlanarak hasta olmalarına yol açabilmektedir. Stresin kurumsal firma içinde neden olduğu örgütsel sonuçları ise şu şekildedir;

  • Kalite sorunları,
  • Üretim ve verimlilik sorunları,
  • Yöneten ve yönetilenler arasında uyumsuzluk,
  • İşe geç gitme,
  • İşe devamsızlık ve işten ayrılma,
  • Düşük iş tatmini gibi sorunlar sayılabilir.

Stresi Yönetebilme

Stresin yönetilebilesi için strese sebep olan tüm çevresel değişimlerin devamlı izlenerek bilinçli olarak denetlenmesini gerekmektedir. Stresi yönetebilmek için ilk olarak, kurumsal firma bünyesindeki stres nedenleri ortadan kaldırılmalı veya kontrol altına alınmalıdır. Sonra stresin etkileri yok edilmeli ve son olarak da bireyleri streslere karşı daha güçlü kılarak dirençlerini arttırmak gerekmektedir.

Bu tip durumlarda kurumsal danışmanlık almak çok faydalı olabileceği gibi diğer açılardan kurumsal firma yöneticilerine düşen temel görevler şu şekildedir:

  • Personel seçimi ve işe yerleştirme,
  • Zaman yönetimi,
  • Örgütsel iletişimi geliştirme,
  • Çalışanların katılımını arttırma,
  • İşleri tekrar tasarlama,
  • Rollerin berraklaştırılması ve çatışmayı önleme,
  • Kariyer planlaması ve yönetimi,
  • Stres yönetimi eğitimi,
  • Ücret yönetimi,
  • Sosyal destek verme.

 Kurumsal firma ya da diğer işletmelerin verimlilik performanslarını yükseltebilmeleri temel amaçtır. Bununla birlikte ortalamanın üzerinde getiri sağlayabilmeleri ve sürdürülebilir rekabet ortamında uzun süreli varlıklarını devam ettirebilmeleri istenir. Bunlar ise ancak psikolojik dayanaklığı ve duygusal bağlılık düzeyleri yüksek çalışanlarla mümkün olabilmektedir.

Stresle başa çıkabilmek ve olumsuz etkilerini en aza indirebilmek için yapılması gereken çeşitli işlem adımları ve yöntemler bulunmaktadır. Bu kapsamda Sinerji Psikolojik Danışmanlık olarak kurumsal firma çalışanlarının her zaman yanındayız. Uzmanlar tarafından verilecek kurumsal danışmanlık hizmeti sayesinde hep birlikte daha mutlu bireylerle daha büyük hedeflere ulaşmak her zaman mümkündür.

 

KAYNAKÇA:

Güney, Salih (2001). Yönetim ve Organizasyon (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım

Robbins, S. P., Judge, T., Çeviri: Erdem, İ. (2013). Örgütsel Davranış. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım

Ülgen ve Mirze. (2014). İşletmelerde Stratejim Yönetim (7. Baskı). İstanbul: Beta Yayınevi

NOT: Bu yazı, Sinerji Danışmanlık İzmir şubesi kıymetli eğitmenlerinden Sayın Dr. Bahattin AKA tarafından 17 Nisan 2020 tarihinde kaleme alınmıştır.